عوارض تزریق کورتون

کورتون که با نام کورتیکواستروئید نیز شناخته میشود به عنوان یک داروی ضد التهاب در واکنش های شیمیایی ایالتهابی بدن مورد استفاده قرار می گیرد، بار نسخت Edward Calvin Kendall بیوشیمی دان آمریکایی از کورتیزون که یک هورمون مترشحه از بخش قشری فوق کلیه هم می باشد و با ایجاد تغییراتی بر روی آن توانست دارویی کشف کند که می توانست دقیقا همانند کورتیزون عملکرد ضدالتهابی قوی داشته باشد با این تفاوت که دوز اثربخشی آن را چندین بار قوی تر از حالت عادی نمود، کورتون در واقع با تاثیر بر فعالیت های شیمیایی التهابی می تواند برای کاهش التهاب، درد و واکنش های شیمیایی سیستم ایمنی و عصبی مورد استفاده قرار بگیرد و از آن جایی که اصرات بالقوه بر سرکوب ایمنی بدن دارد درکنار تمام مزایای خود همراه عوارض جدی نیز می باشد که دانستن آن خالی از لطف نیست، از مرکز درمان در منزل درمان نو در این مطلب با شما خواهیم بود تا در رابطه با مهم ترین عوارض تزریق کورتون از عوارض کوتاه مدت تا بلند مدت و همچنین مهم ترین عوارض مکرر و عوارضی که برای هرقسمت تزریق می تواند ایجاد کند با شما صحبت کنیم، این مقاله طبق نظارت دکتر مهدیه حسینی لرگانی فوق تخصص روماتولوژی نگارش شده است تا براساس آن بتوانیم به صورت علمی و طبق نظارت پزشک نکات مهم علمی را خدمتتان ارائه نماییم، امیدواریم از آن نهایت استفاده را ببرید و به جواب سوال خود برسید، همچنین در صورتیکه سوالی ذهن شما را درگیر کرده است می توانید از طریق کامنت های انتهای مطالب آن را با ما درمیان بگذارید تا پزشکان مقیم مرکز درمان نو پاسخگوی شما عزیزان باشند.

موارد استفاده از تزریق کورتون چیست؟ (آمپول کورتون برای چی خوبه؟)

به طور کلی از تزریق کورتون به عنوان یک داروی ضد التهاب قوی در کنترل التهاب و سرکوب سیستم ایمنی استفاده میشود، از مهم ترین کاربردهای درمانی تزریق کورتون میتوان به کاهش علائم آرتروز مفصلی، کاهش التهاب دیسک، کاهش علائم مرتبط با آسم، کاهش علائم مرتبط با واکنش های آلرژیک نظیر سندروم استیون جانسون یا کنترل عوارض بیماری های خود ایمنی نظیر مالتیپل اسکلروزیس و ALS طبق نظارت و دستور پزشک استفاده میشود، کورتون ها با کاهش تولید و ترشح فاکتورهای التهابی و درد نظیر: پروستاگلاندین ها، لوکوترین ها و سایتوکنین ها با مهار درجه اول آنزیم فسفولیپاز تاثیر خود را بر کاهش درد و التهاب می گذارند، کورتون ها بسیار چربی دوست هستند و سریعا میتوانند وارد سلول شوند و با اتصال به گیرنده های گلوکوکورتیکوئیدی (GR) وارد هسته سلول شده و با خاموش کردن و روشن کردن برخی از ژن های کنترل کننده علائم التهابی توسط DNA تاثیرشان را بر کاهش التهاب سلول و اندام های ملتهب بگذارند، جالب است بدانید که بهمین دلیل است که کورتون ها طولانی اثر تر از سایر داروهای ضد التهاب نظیر آمپول کتورولاک یا قرص ایبوپروفن هستند و ماندگاری عوارض آنها نیز بیشتر است.

چرا تزریق کورتون می تواند همراه با عوارض باشد؟

شاید در نگاه اول همه افراد عارضه دار بودن کورتون ها را براساس سرکوب ایمنی بدن یا عارضه هایی نظیر پفکی کردن بدن و خستگی مفرط بدانند در کنار این موارد واقعیت امر جای دیگر است که کمتر کسی به آن توجه می کند! کورتون ها سبب برهم ریختن چرخه طبیعی هیپوتالاموس مغز + غده آدرنال + هیپوفیز می گردند و علت اصلی آن وارد کردن دارویی به بدن است که بدن از تولید طبیعی آن برای کنترل حیات و بقاس خود استفاده می کند، هورمون کورتیزون درواقع همان هورمون ضد التهابی می باشد که آدرنال یا بخش قشری غده فوق کلیه آن را تولید می کند و این تولید و ترشح کاملا براساس نیاز و درخواست بدن صورت می پذیرد؛ حال شما تصور کنید دارویی همسان با ساختار کورتیزون بدن (همین کورتون که با آن فعلا کار داریم!) وارد بدن شود و بدن به عنوان یک تفکر کننده قوی پیش خود بگوید که چون این داروی وارد شده همانند هماند هورمون کورتیزون است که خودم آن را میسازم دیگر نیاز به ساخت آن نیست! اینجاست که اوج عارضه ناشی از کورتون در بلند مدت خود را نشان می دهد و پیامد های سنگینی برای بدن و اندام ها با خود همراه دارد، جالب است بدانید بزرگترین عارضه کورتون ها تغییرات بر عملکرد سه اندام تنظیم کننده هورمون های مهم بدن یعنی آدرنال؛ غده هیپوفیز و غده هیپوتالاموس می باشد که با نقص در هریک از مسیر های منتهی به این 3 غده عوارض حاد گریبان گیر فرد دریافت کننده تزیق کورتون خواهد بود.

پیشنهاد درمانی: آموزش آمپول زدن و راهکارهای آنها

مهم ترین عوارض تزریق کورتون در کوتاه مدت

تزریق کورتون ها با توجه به نوع علائم و مدت زمان استفاده از آن ها می تواند عوارض زودهنگام تر و متفاوت تری را در هردوره بهمراه داشته باشد، در عوارض تزریق کورتون در کوتاه مدت شروع عوارض میتواند از چند ساعت تا چندین روز متغییر باشد، البته که باید بدانیم تغییرات ناشی از عوارض تزریق کورتون در افراد مختلف میتواند متفاوت باشد و این کاملا بستگی به مقاومت و حساسیت پذیری بیمار، مقادیر دارو و نوع تزریق همچنین محل تزریق کورتون دارد، طبق پیشنهاد خانم دکتر حسینی مهم ترین عوارض کوتاه مدت تزریق کورتون (Short-term) به شرح زیر است:

افزایش قند خون به دنبال تزریق کورتون

یکی از تاثیراتی که کورتون ها بر بدن در طول دوره کوتاه مدت می گذارند افزایش مقاومت به انسولین و کاهش اثرپذیری انسولین می باشد، اولین اثر کورتون ها بر افزایش قند خون ناشی از افزایش کلوکونئوژنز در کبد می باشد، گلوکونئوژنز در کبد سبب می شود تا کبد از اسیدآمینه و حتی چربی ها گلوکوز یا همان قند بسازد و نه تنها این قند را ذخیره نکند بلکه در خون بریزد، این حالت در واقع گرسنگی مصنوعی سلولی که باعث میشود کبد احساس کند بدن نیاز به قند دارد و تولید قند را افزایش دهد؛ درصورتی که واقعا این قضیه وجود ندارد و این عارضه کورتونی است که سبب گرسنگی مصنوعی می گردد، همچنین با افزایش مقاومت به انسولین سلول ها دیگر قند به راحتی وارد سلول های عضلات و کبدی نمی شود تا از خون خارج شود و این امر نیز باعث افزایش قند خون می گردد، با استفاده مکرر در طول دوره کوتاه مدت فرد میتواند علائم پیش دیابت یا دیابت ابتدایی را تجربه کند.

درد و التهاب در ناحیه تزریق

به 2 دلیل شایع کوتون ها سبب بروز درد و سوزش در ناحیه تزریق میشوند، در حالت اول درد و التهاب به دلیل کاهش اثرات ترمیمی توسط کورتون ها بروز می کند که دلیل آن مهار ساخت فیبروبلاست ها می باشد، از طرف دیگر به دلیل تفاوت اسمولاریته دارویی و PH کورتون ها سوزش در ناحیه تزریق مشاهده می گردد که دلیل آن خارج شدن آب از سول ها و تحریک پایانه عصبی سلول های ناحیه تزریق است، PH کورتون ها 7 الی 8.5 می باشد در صورتی که PH بافت های بدن 7.35 الی 7.45 می باشد همچنین اسمولاریته سلول ها 975 الی 295 بر کیلوگرم است که اسمولاریته کورتون ها 350 الی 400 اسمولاریته/کیلوگرم می باشد، اگرچه این عارضه از 24 ساعت الی 48 ساعت پس از تزریق قابل برطرف شدن می باشد.

بروز اضطراب و تنش پس از تزریق کورتون

کورتون ها دارای گیرنده های مخصوص گلوکوکورتیکوئیدی در مغز می باشند (GR) که می توانند مستقیمت بر روی سیستم اعصاب مرکزی و محیطی تاثیربگذارند، بیشترین گیرنده های کورتون ها در آمیگدالا (مرکز ترس و اضظراب) و هیپوکامپ می باشد، در واقع با تزریق کورتون ها و وارد شدن دارویی که شباهت بسیار بالایی به هورمون اضطراب و استرس (کورتیزول بالا) دارد تعادل سروتونین و دوپامین برهم میخورد و اثرات تحریکی کاته کولامین هایی نظیر ادرنالین افزایش می یابد؛ در واقع علت دلشوره و ترس بهمراه اظطراب و تنش همین تاثیرات آدرنالین است که بر اساس بی نظمی ترشح سروتونین و دوپامین حاصل می گردد، این عارضه به دنبال تزریق وریدی مستقیم بیشتر بروز می کند و در تزریق عضلانی به مراتب کمتر مشاهده میشود اما صرفا به دوز مربوط نیست.

پفکی شدن بدن به دلیل جمع شدن مایعات و افزایش اشتها

کورتون ها در کلیه سبب افزایش بازجذب سدیم و دفع پتاسیم می گردند (خاصیت مینرالوکورتیکوئیدی) و این امر به دلیل خاصیت اسمولاریته بدن سبب افزایش بازجذب آب و تجمع مایعات در بدن می گردد، طبق قانون فیزیک اندام هایی که تجمع آب در آنها راحت تر باشد نیز زودتر از آب پر می شوند به طورمثال صورت که باعث MOON FACE شدن فرد، پلک ها و مچ ها بیشتر متاثر از تجمع مایعات قرار می گیرند، همچنین چربی ها با تاثیر بر مرکز گرسنگی بدن یعنی "هیپوتالاموس" سبب افزایش اشتها و گرسنگی در فرد می شوند که می تواند در کنار نوسانات انسولینی (گرسنگی مصنوعی) و افزایش قند خون سبب افزایش وزن و چاقی نیز گردند، در واقع در ابتدای روزهای تزریق کورتون عارضه تجمع آب در اندام های صورت و دست و پاها مشاهده میشود که معمولا به دلیل تجمع مایعات بروز می کند سپس با تغییرات در ساختار متابولیکی و افزایش اشتها سبب چاقی مفرط نیز در فرد می گردد.

پیشنهاد درمانی: انجام مشاوره تغذیه در منزل با متخصصین مجرب.

اختلالات گوارشی به دنبال تزریق کورتون

پروستاگلاندین ها در واقع همان فاکتورهای ضد التهاب و ضد درد ساخته شده از چربی ها می باشند که با تاثیر خود بر دیواره روده میتوانند سبب کنترل آسیب به دیواره معده و جلوگیری از شکستن سلول های معده شوند، اما تزریق کورتون می تواند تعادل مخاطی معده و روده را با مهار تولید پروستاگلاندین ها کاهش دهد، در این مسیر کورتون ها ترشح بی کربنات خون را نیز کم می کنند که میتواند سبب بروز آسیب پذیری معده در مقابل اسیدهای معده ای شود، این مکانیسم با سوزش معده، تهوع، درد اپی گاستر و حتی زخم معده همراه خواهد بود.

تغییرات در عادات ماهیانه (قاعدگی) به دنبال تزریق کورتون

کورتون ها با بالا بردن سطح گلوکوکورتیکوئید خون و تاثیر آن بر گیرنده های GR مغزی مستقیماً روی محور هیپوتالاموس + هیپوفیز + تخمدان (HPO) اثر می گذارند، در واقع مغز تصور می کند که چون مقادیر بالایی هورمون کوروتیزول در خون است (که علت آن تزریق کورتون است) باید در حالت آماده باشد فوری قرار بگیرد، بنابراین ترشح GnRH از هیپوتالاموس کاهش می یابد، به دنبال این فرآیند ترشح LH و FSH از هیپوفیز افت می کند و تخمدان ها تحریک کافی برای تخمک گذاری و تولید منظم استروژن و پروژسترون را از دست می دهند، نتیجه این زنجیره می تواند باعث عقب ‌افتادن پریود، نامنظم شدن سیکل یا حتی قطع موقت قاعدگی باشد، از طرف دیگر، کورتون ها تعادل استروژن و پروژسترون را بر هم میزنند، در برخی افراد این عدم تعادل باعث لکه بینی بین سیکل ها یا خونریزی شدیدتر از معمول می شود که علت آن آندومتر ناپایدار است.

افزایش فشار خون به دنبال تزریق کورتون

افزایش فشار خون به دنبال تزریق کورتون بسیار محتمل است زیرا عوامل زمینه ای متعددی بر این حالت دلالت دارند، 4 عامل بر افزایش فشار خون ناشی از عوارض تزریق کورتون تاثیرگذار است که این 4 عامل به شرح زیر است:

1. جمع شدن مایعات بدن به دلیل بازجذب سدیم از ادرار: افزایش احتباس مایعات در بدن و افزایش فشارخون
2. تغییرات در تعداد گیرنده های کاته کولامین ها: افزایش گیرنده های آلفا در عروق و افزایش خاصیت واروکانستریکشن و تاثیرپذیری انقباضی عروق
3. کاهش تولید نیتریک اسید (NO): که میتواند در کاهش فشار خون موثر باشد اما تولید نمیشود و فشارخون افزایش می یابد
4. افزایش مقاومت به انسولین: سبب افزایش قند خون و فعال شدن سمپاتیک در نتیجه افزایش مقادیر فشار خون میشود.

با این 4 عامل احتمال افزایش فشار خون در تزریق کورتون بالاست، البته این حالت کاملا به مینرالوکورتیکوئیدی بودن داروی کورتون بستگی دارد به طومثال متیل پردنیزولون به نسبت آمپول دگزامتازون از این خاصیت بیشتر برخوردار است.

آتروفی عضلانی به دنبال تزریق کورتون

آتروفی عضلانی پس از تزریق کورتون نتیجه برهم خوردن تعادل بین ساخت و تخریب پروتئین در عضله است، کورتون ها با افزایش بیان ژن های MuRF‑1 و Atrogin‑1، مسیرهای پروتئولیتیک را فعال کرده و باعث تجزیه فیلامان های اکتین و میوزین می شوند؛ در نتیجه حجم و قدرت فیبرهای عضلانی کاهش می یابد، هم زمان کورتون ها مسیر PI3K/Akt/mTOR را مهار می کنند که نقش کلیدی در سنتز پروتئین عضله دارد؛ بنابراین حتی در حضور تغذیه مناسب، ترمیم عضله مختل می شود، از سوی دیگر با تحریک گلوکونئوژنز کبدی، اسید های آمینه مستقیما از عضله برداشت میشوند و عضله به منبع تامین انرژی تبدیل می گردد، کورتون های تزریقی بلنداثر مانند تریامسینولون و دپومدرول این فرآیند را تشدید می کنند، در تزریق های موضعی نیز ممکن است آتروفی پایدار و فرورفتگی ایجاد شود، البته که باید بدانید در تزریق کوتاه مدت این عارضه می تواند جبران پذیر باشد.

مهم ترین عوارض تزریق کورتون در بلند مدت

عوارض تزریق کورتون نه تنها در بروز عوارض کوتاه مدت تاثیرگذار است در عوارض تزریق بلند مدت long term کورتون نیز مشاهده می گردد، این عوارض از مراحل ابتدایی عارضه های عمومی بدن فراتر می رود و به مراتب پرمخاطره تر می گردند که حتما باید به آنها توجه ویژه شود، از مهم ترین عوارض تزریق کورتون در بلند مدت میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

بروز استئوپروز یا پوکی استخوان

در چرخه نگهداری از استخوان توسط بدن 2 نوع سلول با نام های استئوبلاست یا سازنده های استخوانی و استئوکلاست از بین برنده های بافت استخوانی وجود دارد، تزریق کورتون ها می تواند سبب بروز آپوپتوز یا مرگ سلولی سلول های استئوبلاست گردد که در نتیجه آن تولیدات استحکامی استخوانی به شدن افت می کند و در همچنین کورتون ها می توانند سبب افزایش تحریک سلول های استئوکلاست یا از بین برنده (پوک کننده) استخوانی گردند، همچنین کورتون ها سبب افزایش دفع کلسیم از کلیه ها و کاهش جذب کلسیم از روده ها می شود که مقادیر کلسیمی بدن را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد، با دنبال افت کلسیم PTH (پاراتیروئید هورمون) افزایش می یابد و با مصرف انباشته های کلسیمی تلاش می کند تا کلسیم خون نرمال بماند که مهم ترین هدف آن بافت استخوانی می باشد، تغییرات ناشی از کاهش هورمون های استروژن و تستسترون نیز از دلایل دیگر بروز پوکی استخوان به دلیل افت کلسیم خون می باشد، معمولا در تزریقات بیش از 3 ماه این عارضه بیشتر مشاهده میشود.

نقش سیستم ایمنی و ضعیف شدن ایمنی بدن

یکی از مهم ترین اثرات کورتون ها کاهش تولید، تکثیر، بلوغ و فعالیت های مربوط به لنفوسیت های گروه B و T می باشد، تغییر در عملکرد صحیح ماکروفاژها و نوتروفیل ها نیز از دسته دیگر تغییراتی می باشد که کورتون ها بر سیستم ایمنی می گذارند، کورتون ها تولیدات سایتوکنین ها IL 1، IL 2 و TNF α (فاکتورهای التهابی موثر بر هماهنگی بهتر سیستم ایمنی) را کاهش می دهد که به صورت غیرمستقیم می تواند بر عملکرد سلول های ایمنی و سطح ایمنی بدن با سرکوب تب، درد و التهاب موثر باشد.

افزایش وزن بدن به دنبال تزریق کورتون

افزایش توده های چربی به دنبال تزریق کورتون از عوارضی است که در بلند مدت می توان با آن مواجه داشت، افزایش وزن بدن به دنبال تزریق کورتون معمولا به 3 دلیل قابل توجیح است که این 3 عامل را برای شما لیست کرده ایم:

1. احتباس آب و سدیم: کورتون ها با اثر مینرالوکورتیکوئیدی، بازجذب سدیم در کلیه را افزایش می دهند و به دنبال آن آب در بدن نگه داشته می شود، اولین افزایش وزن به دلیل احتباس مایعات است و پس از آن افزایش وزن براساس چربی خود را نشان می دهد.
2. فعال شدن مرکز اشتها بدن: کورتون ها روی هیپوتالاموس اثر گذاشته و مرکز اشتها را فعال می کنند، هم زمان با بالا بردن قند خون و ایجاد نوسان انسولین، میل به غذاهای پرکالری و شیرین افزایش می یابد که از دلایل افزایش وزن می باشد.
3. توزیع چربی به صورت مرکزی: کورتون ها الگوی توزیع چربی را تغییر می دهند، در نتیجه چربی به صورت مرکزی (شکم، صورت، پشت گردن) تجمع پیدا می کند، در حالی که عضلات محیطی دچار تحلیل می شوند.

بروز بیماری های آدرنال (فوق کلیوی)

کورتون ها بسیار شبیه هورمون کورتیزون (کورتیزول) خون می باشند که توسط غده آدرنال و فوق کلیه تولید می شود، زمانیکه داروی بسیار شبیه به کورتیزول در دسترس بدن باشد عملا غده تولید کننده کورتیزول کم کار و پس از مدتی غیر فعال می شود، این همان عارضه اصلی کورتون هاست یعنی مهار محور هیپوتالاموس + هیپوفیز + آدرنال (HPA)، در این حالت حالت ترشح CRH و ACTH خون نیز کم میشود که به مرور زمان سبب آتروفی و کوچک شدن غده فوق کلیوی می گردد، از همین رو احتمال بروز خطر نارسایی آدرنال ثانویه (بحران آدرنال) وجود خواهد داشت، از مهم ترین علائم بروز بیماری آدرنال میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

1. ضعف و بی حالی شدید
2. افت فشار خون
3. تهوع
4. استفراغ
5. خواب آلودگی
6. اختلالات خواب

نازک شدن موها و تغییر رنگ پوست

یکی از عوارض تزریق کورتون ها در بلند مدت بروز علائم مرتبط با نازک شدن موها، تغییر رنگ پوست (لکه های سفید رنگ رنگ در پوست، آکنه، شکننده شدن موها، نازک شدن پوست صورت و تنک شدن موها می باشد، علت این عوارض این است که کورتون ها سبب تسریع در فعال سازی فاز تلوژن سلول های مو (استراحت و ریزش) می شوند، با بروز این حالت سنتز پروتئین و جریان خون مویرگی و همچنین ترشح فامتورهای رشد نظیر IGF1 به شدت کاهش می یابد که نتیجه آن رشد موهای نازک و تنک، کم پشت و خشک است، همچنین کورتون ها فعالیت های ملانوسیت ها را تحت تاثیرقرار می دهند که به دنبال آن تولید ملانین به شدت کاهش می یابد، با کاهش ملانین ها رنگدانه های پوستی از بین رفته در نتیجه در برخی مناطق پوست امکان بروز هیپوپیگمانتاسیون یا سفید رنگ شدن پوست مشاهده می گردد، این تغییرات موقت است و به دنبال کاهش مصرف امکان بازگشت آن ها وجود دارد.

بیشتر بخوانیم: آمپول اپی نفرین (آدرنالین) و نکات علمی دارویی آن

بروز آب مروارید در طولانی مدت به دنبال تزریق کورتون

بروز آب مروارید (Cataract) در مصرف یا تزریق طولانی مدت کورتون یکی از عوارض ثابت شده و وابسته به دوز تزریق کورتن ها می باشد، کورتون ها باعث ایجاد آب مروارید زیرکپسولی خلفی (Posterior Subcapsular Cataract – PSC) می شوند که نسبت به سایر انواع آب مروارید می تواند سریعتر دید را مختل کند، اگر بخواهید بدانید که چرا آب مروارید از عوارض تزریق کورتون هاست می توان گفت که کورتون ها در واقع متابولیسم سلول های عدسی را تغییر می دهند، در نتیجه تغییر متابولیسم عدسی چشم استرس اکسیداتیو افزایش می یابد که نتیجه آن مختل شدن پمپ های یونی عدسی است، در نتیجه مختل شدن فعالیت پمپ های یونی عدسی؛ پروتئین های شفاف عدسی (کریستالین ها) دچار دناتوره و تجمع غیرطبیعی می گردند که هم زمان احتمال بروز مهار ترمیم سلولی و کدر شدن تدریجی ناحیه خلفی عدسی بوجود می آید.

اختلال در رشد نوجوانان و کودکان به دلیل تزریق کورتون

اختلال در رشد کودکان و نوجوانان در پی مصرف یا تزریق طولانی مدت کورتون یکی از عوارض مهم و حساس این داروهاست که مستقیما به تداخل آن ها با محورهای رشد بدن مربوط می شود، کورتون ها با مهار محور هیپوتالاموس + هیپوفیز + آدرنال (HPA) و همچنین محور هورمون رشد (GH–IGF‑1)، ترشح هورمون رشد و پاسخ بافت ها به آن را کاهش می دهند، در سطح استخوان، کورتون ها فعالیت کندروسیت ها در صفحه رشد (Growth Plate) را مهار کرده و تکثیر و تمایز آن ها را کاهش می دهند؛ در نتیجه رشد طولی استخوان ها کند می شود، همچنین کورتون ها جذب کلسیم از روده کاهش و تحلیل پروتئین عضلانی افزایش می یابد که هر دو برای رشد طبیعی مضر هستند، این اثرات وابسته به دوز، مدت مصرف و تکرار تزریق هستند و در کودکان خردسال شدید تر بروز می کنند، نکته کلیدی این است که در مصرف کوتاه مدت اختلال رشد معمولا قابل جبران است اما مصرف مزمن می تواند به کاهش قد نهایی منجر شود و نیازمند پایش دقیق رشد است.

مهم ترین عوارض تزریق کورتون به صورت مکرر چیست؟

عوارض تزریق کورتون می تواند در تزریقات مکرر بیشتر ظهور کند و این به ساختار و تاثیرات کورتون ها بستگی دارد، در این قسمت در رابطه با مهم ترین عوارض تزریق کورتون برایتان لیستی از مهم ترین عوارض تزریق کورتون به صورت مکرر را آورده ایم:

افزایش خطر عفونت بدن

کورتون ها با کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن درصورت استفاده مکرر می توانند سبب بروز خطر عفونت بدن و ابتلا به بیماری های عفونی گردند، مهم ترین دلایل این حالت غیرفعال شدن و کاهش تولیدات لنفوسیت های B و T همچنین ماکروفاژها و منوسیت های خون می باشد.

بروز شوک آنافیلاکسی به دارو

شوک آنافیلاکسی به حالتی می گویند که بدن به دنبال دریافت داروی خاص (نظیر کورتون ها) مقادیر زیادی آنتی هیستامین، لوکوترین و پروستاگلاندین به داخل خون آزاد می کند، افت فشار خون ناگهانی، تغییر در پوست صورت و بدن با بروز کهیر های شدید و تب، انقباض شدید مجاری تنفسی و اختلالات سطح هوشیاری از مهم ترین دلایل شوک آنافیلاکسی است، در تزریقات مکرر کورتون ها احتمال پاسخ متقابل بدن با علائم شوک آنافیلاکسی وجود دارد که نتیجه آن بروز عوارضی است که به آن اشاره شد، از همین رو قبل از تزریق کورتون بهتر است ابتدا با نظر پزشک خود در رابطه با حساسیت های دارویی و آلرژی به دارو و سوابق دارویی (DH) نیز بررسی های لازم صورت بپذیرد.

وابستگی شدید به دارو

در تزریق کورتون بدن به صورت شرطی وابسته به حضور داروی کورتون (همانند کورتیزول) خون می شود و این حالتی است که می تواند در غیاب آن بدن دچار فقدان پاسخ دهی سریع سیستم هیپوتالاموس–هیپوفیز–آدرنال (HPA) گردد که می تواند در تغییرات همودینامیکی بدن تاثیر گذار باشد، این وابستگی با حالتی که فرد وابسته مواد مخدر می شود فرق دارد اما باید قبول کنیم در هرحالت امکان وابستگی به دارو میتواند به شدت برعملکرد طبیعی بدن تاثیربگذارد که در کورتون ها نیز بدین شکل است، در این وضعیت بیمار پس از چند نوبت تزریق، برای حفظ انرژی، فشار خون، قند خون و تحمل استرس، وابسته به منبع خارجی کورتون می شود، قطع ناگهانی دارو می تواند منجر به ضعف شدید، افت فشار، بی حالی، افسردگی، دردهای منتشر و حتی بحران آدرنال شود که این حس «نیاز فوری به تزریق مجدد» را تشدید می کند.

کاهش اثر دارو به دلیل دریافت دوز های رو به بالا

در تزریق مکرر کورتون بدن به تدریج به آن عادت می کند و اثر دارو به مرور زمان کمتر به نظر می رسد، علت اصلی این موضوع کاهش حساسیت سلول هاست گیرنده هایی که کورتون روی آن ها اثر می گذارد کم تعدادتر و ضعیف تر می شوند، به همین دلیل دوزی که قبلاً درد و التهاب را کنترل می کرد، دیگر پاسخ قبلی را نمی دهد، از طرفی بدن تولید طبیعی هورمون های خودش را کاهش می دهد و بیمار احساس می کند بدون افزایش دوز، حالش بدتر می شود، این یک کمبود واقعی دارو نیست بلکه واکنش دفاعی بدن است، افزایش دوز معمولا مشکل را حل نمی کند و فقط احتمال عوارض، وابستگی و آسیب هورمونی را بیشتر می کند.

عوارض تزریق کورتون در نواحی مختلف بدن به چه صورتی است؟

بروز عوارض ناشی از تزریق کورتون همچنین در اندام های تحت تزریق نیز می تواند به صورت لوکال LOCAL بروز کند که از شایع ترین این عوارض می توان به موارد زیر اشاره نمود:

عوارض تزریق کورتون در مفاصل

از مهم ترین عوارض تزریق کورتون در مفاصل (مفصل دست، شانه، زانو) به صورت مکرر می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. درد و التهاب موقت در محل تزریق
2. تشدید موقت درد (Post‑injection flare)
3. عفونت مفصل مثلا آرتریت سپتیک
4. آسیب به غضروف مفصل در تزریق های مکرر
5. آتروفی و نازک شدن پوست اطراف مفصل
6. تغییر رنگ پوست (روشن شدن یا لک)
7. تحلیل چربی زیرجلدی در محل تزریق
8. ضعف یا پارگی تاندون های اطراف مفصل
9. محدود شدن موقت حرکت مفصل
10. خون ریزی داخل مفصل

عوارض تزریق کورتون در کلوئید

از مهم ترین عوارض تزریق کورتون برای گوشت اضافه میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

1. نازک شدن شدید پوست در محل تزریق
2. فرورفتگی و گود شدن اسکار (آتروفی موضعی)
3. تغییر رنگ پوست و ایجاد لکه های روشن دائمی
4. تخریب چربی زیرجلدی اطراف کلوئید
5. مقاوم شدن یا برگشت مجدد کلوئید بعد از مدتی

عوارض تزریق کورتون برای خارپاشنه

از مهم ترین عوارض تزریق کورتون در خارپاشنه میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

1. پارگی فاشیای کف پا (مهم ترین و جدی ترین عارضه)
2. نازک شدن و تحلیل چربی پاشنه و کاهش خاصیت ضربه گیری
3. درد شدیدتر و مزمن شدن درد پاشنه بعد از اثر کوتاه مدت
4. آتروفی پوست و تغییر رنگ پوست در محل تزریق
5. عفونت موضعی یا التهاب شدید پس از تزریق (نادر ولی خطرناک)

عوارض تزریق کورتون در دیسک کمر

تزریق کورتون برای دیسک کمر نیز میتواند همراه با عوارض باشد که بهتر است به آن توجه شود، از مهم ترین عوارض تزریق کورتون در دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. تشدید موقت درد بعد از تزریق
2. عفونت محل تزریق یا فضای اپیدورال (نادر ولی خطرناک)
3. آسیب به عصب و تشدید علائم عصبی (بی حسی، گزگز، ضعف)
4. سردرد شدید پس از تزریق اپیدورال (به دلیل نشت CSF)
5. افزایش قند خون، به ویژه در بیماران دیابتی
6. آتروفی عضلات و ضعف با تزریق های مکرر
7. نازک شدن استخوان ها و افزایش خطر پوکی استخوان
8. سرکوب محور هورمونی بدن (HPA)
9. کاهش اثربخشی در تزریق های بعدی
10. وابستگی فیزیولوژیک به تزریق های مکرر

مهم ترین عوارض کورتون در گروه های خاص

تزریق کورتون در گروه های سنی پرخطر نیز می تواند مورد بررسی قرار بگیرد، از مهم ترین عوارض کورتون در گروه های سنی پرخطر می توان به موارد زیر اشاره نمود:

عوارض مصرف کورتون در زنان

از مهم ترین عوارض کورتون در زنان می توان به اختلال در قاعدگی، پریود نامنظم، ضعف و بی حالی، تغییرات پوست صورت و نازک شدن مو و ریزش موها اشاره نمود.

عوارض تزریق کورتون در زنان بادار

در بارداری، تزریق کورتون باید تنها در شرایط خاص و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا ممکن است روی رشد جنین اثر بگذارد.

عوارض تزریق کورتون در بیماران دیابتی

تزریق کورتون می تواند باعث افزایش شدید قند خون در بیماران دیابتی شود و کنترل بیماری را دشوار کند.

عوارض تزریق کورتون در سالمندان

مهم ترین عوارض تزریق کورتون در سالمندان شامل پوکی استخوان، ادم اندام و تغییرات الگوی متابولیکی گردد.

مهم ترین راههای دفع کورتون از بدن چیست؟

با توجه به عوارض تزریق کورتون دانستن راههای دفع کورتون از بدن نیز اهمیت ویژه ای دارد، روش های دفع کورتون از بدن می تواند در کاهش خطرات احتمالی ناشی از عوارض کورتون ها تاثیرگذار باشد، از مهم ترین راه های دفع کورتون تزریقی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. نوشیدن مایعات و آب کافی
2. رعایت رژیم کم نمک جهت کاهش احتباس مایعات
3. مصرف پتاسیم کافی (کنترل علائم هایپوکالمی)
4. مصرف پروتئین کافی
5. پیاده روی کافی و داشتن فعالیت بدنی مناسب
6. تنظیم الگوی خواب و داشتن حداقل 6 ساعت خواب مفید
7. کنترل مصرف قند و کربوهیدرات های پیچیده
8. جلوگیری از قطع خودسرانه دارو
9. پرهیز از مصرف سیگار و الکل

تزریق کورتون باید توسط چه پزشکانی انجام شود؟

تزریق کورتون باید توسط متخصص صورت بگیرد، بسته به نوع بیماری فرد که ایمنولوژی باشد یا ارتوپدی تزریق کورتون می تواند تحت نظارت پزشک و توسط خود پزشک انجام بگیرد، در برخی موارد متخصصین پوست برای جلوگیری از علائم کلوئیدی اسکار پوستی از تزریق کورتون استفاده می کنند تا بدینویسله بتوانند جای اسکار را تمرمیم کنند، به هرحال تزریق کورتون باید توسط پزشک متخصص صورت بگیرد و استفاده از تجربیات شخصی و تجویز و تزریق خودسرانه خودداری گردد.

پیشنهاد درمانی: ویزیت پزشک در منزل تهران با اعزام متخصصین و پزشکان عمومی با تجربه کاری حداقل 2 سال در بالین.

سوالات متداول در رابطه عوارض تزریق کورتون

آیا تزریق کورتون باعث چاقی می شود؟

بله، تزریق کورتون در بلند مدت (لانگ ترم) احتمال بروز چاقی را بهمراه دارد.

چند بار می توان کورتون تزریق کرد؟

این سوال کاملا به شرایط بالینی بیمار بستگی دارد و باید پزشک درمان شما آن را تصمیم گیری کند اما بسته به شرایط بیمار معمولا بیش از 3 یا 4 بار در سال تزریق کورتون توصیه نمی شود.

آیا تزریق کورتون اعتیادآور است؟

اعتیاد کورتون ناشی از وابستگی ذهنی و روانی نیست بلکه ناشی از وابستگی سیستم هیپوفیز + هیپوتالاموس و آدرنال می باشد.

بعد از تزریق کورتون چه زمانی اثر دارویی آن مشاهده میشود؟

معمولاً بین چند ساعت تا ۳ روز بعد اثر آن مشخص می شود، به یاد داشت باشید کورتون ها تاثیرات بلند مدتی به همراه دارند.

جمع بندی و گرفتن نتایج نهایی

در جمع بندی باید خدمتتان عرض کنیم که عوارض تزریق کورتون بسته به شرایط بیمار می تواند در افراد مختلف ظهور کند و این علائم کاملا از شخصی به شخص دیگر متفاوت است، ما در این مقاله ازعوارض بلند مدت تزریق کورتون تا عوارض کوتاه مدت و هر یک از انواع تزریق لوکال را خدمتتان شرح دادیم و گفتیم که عمومی ترین راه های دفع آن نیز به چه طریقی امکان پذیر است، این مقاله طبق نظرات خانم دکتر مهدیه حسینی لرگانی نگارش و ویراستاری شد و از جستجو در فضای گوگل نیز برای تکمیل و پاسخ دهی به نظرات شما استفاده شد، تجربیات بالینی و علمی خانم دکتر حسینی نیز در این مطلب جمع بندی شد که بتوانید از آن استفاده نمایید، امیدواریم برایتان مفید بوده باشد و از آن نهایت استفاده را ببرید.