دیالیز در منزل

گاها پیش می آید که فردی به دنبال مصرف دوره ای داروی خاص مانند داروهای سرطانی یا درمان آنفولانزا و غیره دچار کم ادراری و پس از آن دچار ضعف سیستم عضلانی، گرفتگی، کوفتگی و حتی افت سطح هوشیاری می گردد، در بسیاری دیگر از بیماران با سابقه خانوادگی و وجود مشکلات کلیوی به مرور زمان کلیه های فرد دچار ضعف بیشتر می گردد و این امر سبب ایجاد عوارضی مانند عدم دفع مواد مضرر مانند اوره و کراتینین خون می شود، با افزایش میزان اوره و کراتینین خون به مرور زمان از اشتهای فرد به غذا خوردن کاسته شده و فرد دچار ضعف و کاهش سطح هوشیاری می گردد، این علائم حتی در یک فرد کاملا سالم نیز می تواند مشاهده گردد، مثلا افرادی که مداوم از مشروبات الکلی استفاده می کنند می توانند به مشکلات کلیوی دچار شوند، راه کار هایی برای کمک به بیماران کلیوی وجود دارد که از مهم ترین آن ها انجام دیالیز می باشد، البته باید در نظر بگیریم چون افرادی که دیالیز می گردند با یک برنامه ثابت درمانی مواجه هستند، از این رو این پروسیجر درمانی را می توان حتی در منزل خود آن ها بدون اینکه نیاز باشد به مرکز درمانی دیالیز مراحعه نمایند انجام داد، مرکز خدمات پرستاری در منزل درمان نو با استفاده از متخصصین نفرولوژی خود و اعزام کارشناس پرستاری جهت انجام دیالیز در منزل می تواند کمک حال این دسته از کاربران باشد، انجام خدمات هم زمان مانند انما در منزل نیز می تواند از خدماتی باشد که این مرکز در منزل فرد گیرنده خدمت ارائه می نماید، با ما همراه باشید تا در ادامه این مطلب هر آن چیزی که در رابطه با انجام دیالیز در منزل نیاز دارید را خدمتتان ارائه دهیم تا از این پس در صورت درخواست دیالی در منزل با مشکل مواجه نگردید.

دیالیز در منزل چیست؟ 

به روشی که با در کنار هم قرار گرفتن مواد دیالیزی با خون فرد دیالیز شونده در یک غشای نیمه تراوا که توانایی عبور آب و آلودگی ها از فرد به آن می باشد را دیالیز یا تراکافت می گوییم، در این روش مواد مضرر از طریق لایه ای در دستگاه دیالیز یا صفاق شکمی به سمت فیلتر های دیالیزی پیش رفته و در عوض مایع جایگزین تمیز وارد بدن فرد می گردد، دیالیز باعث می گردد که خون فرد دارای نارسایی حاد یا مزمن کلیوی از مواد مضرر و آسیب زننده به اعضای بدن پاکسازی گردد.

هدف از دیالیز در منزل چیست؟ 

1. بر طرف نمودن اختلالات کلیوی
2. برگردادندن فرد به شرایط عادی زندگی
3. جلوگیری از مرگ و میر
4. کاهش عوارض ناشی از عملکرد ضعیف کلیوی مانند ادم ژنرالیزه بدن، عفونت و غیره
5. جلوگیری از اختلالات قلبی
6. کنترل علائم همودینامیک
7. افزایش امید
8. ارتقا سلامتی فرد
9. کنترل پیشرفت اختلالات الکترولیتی مانند هیپرکلسمی، هایپر کالمی و غیره

انواع دیالیز در منزل کدام است؟ 

• همودیالیز Hemodialysis در منزل: در این روش خون فرد با استفاده از یک خط وریدی (ورید به رگی گفته می شود که خون را به سمت قلب می برد) که می تواند شالدون، فیستول و پرمیکت باشد به دستگاه دیالیز رانده شده و سپس با استفاده از تنظیمات دستگاه و قرار دادن مد خاص طی دستور پزشک در منزل به جریان می افتد، خون به آهستگی در جوار غشاهای نیمه تراوا که حساسیت به ورود پروتئین، گلبول های قرمز و سایر سلول های درشت خون دارد قرار می گیرد و از در طرف دیگر غشای نیمه تراوا Semipermeable membrane که مایع به همراه نمک های درمانی وجود دارد اصلاح الکترولیتی و شیمیایی خون صورت می گیرد، دیالیز بسته به آزمایشات فرد از 2 الی 6 ساعت می تواند به طول بینجامد.
  
• صفاقی Peritoneal Dialysis در منزل: در این حالت با وارد کردن کاتتر(وسیله ای شلنگ مانند جهت دسترسی به داخل شکم و وارد کردن مایع دیالیز صفاقی)به داخل فضای پریتوئن یا صفاق، مایع دیالیز که به صورت سرم هایی جهت درمان اختلالات الکترولیتی می باشد به این فضا رانده می شود، از طرف دیگر پس از ماندن چند دقیقه تا ساعت بسته نوع تشخیص پزشک مایع وارد شده خارج می گردد ولی کاتتر ها تا زمانی که فرد نیاز به انجام دیالیز صفاقی داشته باشد داخل شکم می مانند، این روش یک روش قدیمی و در عین حال بسیار با ارزش و کاربردی می باشد.
• درمان مداوم جایگزینی کلیه ها یا سی آر آر تی CRRT در منزل: در این روش که همانند همودیالیز می باشد به جای دو خط تصفیه کننده 3 الی 4 خط تصفیه ای در دستگاه شروع به حرکت می کند و تصفیه خون با دقت بالاتر ولی سرعت پایین تر انجام می گردد، تقریبا تمام مواردی که در همودیالیز رعایت می شود در سی آر آر تی CRRT هم رعایت می شود(از نحوه فیلراسیون تا مدت زمان چرخش کیت تصفیه و غیره)و تنها تفاوت این مورد با همودیالیز در طولانی بودن انجام دیالیز در منزل و کاهش خطرات حین دیالیز می باشد، CRRT یک روش بسیار نوین و نوپا در منزل برای دیالیز افراد دارای اختلالات کلیوی می باشد که خطرات ناشی از همودیالیز را بسیار کاهش می دهد. 

10 علائم مهم مورد نیاز به انجام دیالیز در منزل کدام است؟ 

• اختلالات الکترولیتی: به تغییرات سطح یون های بدن مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم، فسفر و غیره اختلال الکترولیتی می گویند، مهم ترین اختلالات الکترولیتی در بیماران CRF یا نارسایی مزمن کلیوی و بیماران با نارسایی حاد کلیه به شرح زیر می باشد: 

1. هایپر کالمی: به افزایش میزان پتاسیم خون هایپرکالمی می گویند، هایپرکالمی بر اثر عملکرد ضعیف کلیه ها به وجود می آید زیرا محل دفع پتاسیم اضافی خون کلیه ها و از طریق ادرار می باشد، در افرادی که دچار بیماری نارسایی کلیه و نیاز به دیالیز در منزل شده اند میزان پتاسیم خون بالا رفته و این امر سبب ایجاد اختلالات قلبی، مغزی و اندام ها می گردد، اگر درمان هایپرکالمی به موقع انجام نپذیرد احتمال وجود شوک و مرگ وجود دارد.
2. هایپر ناترمی: به افزایش میزان سدیم خون هایپرناترمی می گویند، سدیم از یون های بسیار مهم در عملکرد صحیح مغز می باشد، در افراد دیالیزی با انجام CRRT در منزل می توان سطح این یون را به مقدار طبیعی خود بازگرداند، اگر هایپر ناترمی با دیالیز در منزل درمان به موقع نگردد احتمال تشنج، اسپاسم عضلات، ایست قلبی و از کار افتادن کبد وجود دارد.
3. هایپر کلسمی: در بیماران با نارسایی مزمن کلیوی CRF همچنین افرادی که دچار نارسایی حاد کلیوی گشته اند، میزان کلسیم خون به مرور زمان افزایش یافته و این امر سبب تتانی(انقباض شدید عضلات)می گردد، زیرا پتاسیم به مقداری زیاد در عضلات نشت و این امر سبب افزایش تونیسیته در این بیماران می گردد، از علائم دیگر هایپر کلسمی می توان به درد های استخوان، کوله سیست(سنگ صفرا)، بی اشتهایی، اظطراب، کاهش سطح هوشیاری و کما اشاره نمود، کاربران عزیز که نیاز به انجام ساکشن بیمار خود در منزل هستند می توانند با ما جهت اعزام پرستار آی سی یو به منزل بیمار در تماس باشند.
4. هایپر فسفاتمی: به طور معمول یون فسفر در تعادل با یون کلسیم می باشد، در مواردی که میزان یون فسفر بالا است یون کلسیم خود را تعدیل می کند و زمانی که یون کلسیم بالا است، یون فسفر خود را تعدیل می نماید، در بیماران کلیوی به دلیل عدم هماهنگی در دفع ادرار میزان یون فسفر بالا رفته و این سبب ایجاد تورم سطح پوست، خارش پوست، قرمزی چشم ها و بوی بد دهان می گردد، با انجام CRRT سی آر آر تی در منزل می توان به مقدار قابل توجهی این اختلال را درمان نمود، برای درخواست دیالیز در منزل می توانید از طریق شماره های درمان نو درخواست خود را به اپراتور ها اعلام نمایید.

• کتواسیدوز دیابتی: در بیماران اختلال مزمن کلیوی به دلیل عدم دفع مواد زائد بدن مانند کتون، اوره، کراتینین میزان این یون ها در خون افزایش یافته و این امر سبب کاهش سطح هوشیاری و کما می گردد، در بیماران دیابتی-کلیوی به دلیل عدم دفع کتون خون که ناشی از تجزیه قند ها می باشد میزان این ماده زائد افزایش یافته و این امر سبب سبب ایجاد بود بد دهان (سبزی گندیده) و عرق می گردد، از آن جایی که عملکرد کلیه ها در این افراد صحیح و دقیق نیست میزان پتاسیم خون نیز بالا بوده و در یک کیس کتواسیدوز باید شاهد بالا بودن پتاسیم و قند و علائم کتونی باشیم، برای درمان این اختلال نیز می توان از همودیالیز طبق دستور پزشک در منزل استفاده نمود، در نظر داشته باشید به دلیل اورژانسی بودن این پروسیجر، اعلام درخواست و اعزام نیرو و تجهیزات به صورت شبانه روزی می باشد.
• کاهش سطح هوشیاری: سطح هوشیاری افراد را بر اساس معیار گلاسکو یا Glasgow Coma Scale می سنجند، معیار گلاسکو از 15 سنجیده شده و هر عدد که از این معیار کاسته شود سبب ایجاد کاهش سطح هوشیاری در افراد می گردد، در بیماران کلیوی نیز این معیار صدق می کند، اگر تشخیص و درمان بیماری های کلیوی به موقع صورت نپذیرد سطح هوشیاری این بیماران کاسته شده و سبب ایجاد کما در این افراد می گردد، با انجام دیالیز صفاقی یا همودیالیز در منزل می توان به بقای عمر عزیزان خود کمک نماییم.
• افت فشار خون: هایپوتانسیون یا افت فشارخون در بیماران کلیوی مزمن CRF قابل مشاهده می باشد، این عامل می تواند به علل مختلف مانند افزایش میزان اوره خون، افزایش میزان کراتینین خون و غیره رخ دهد، معمولا برای درمان این بیماران از پرستار سالمند در منزل می توان استفاده نمود.
• عفونت های قلب: یکی دیگر از اختلالات در بیماران دارای مشکلات دفعی ادراری و کلیوی، ایجاد عفونت های حاد در این افراد است ، این عفونت ها می تواند به صورت های مختلفی خود را نشان دهد، مثلا یکی از عفونت های مهم در بیماران دیالیزی، عفونت قلب می باشد، عفونت قلب می تواند به صورت پریکاردیت، میوکاردیت و آندوکاردیت خود را نشان دهد، اگر درمان به موقع برای عفونت های قلبی مانند ویزیت متخصص قلب در منزل نیز صورت نگیرد امکان ایجاد آسیب های حاد تر برای قلب وجود دارد.
• ادم اندام ها: به دلیل عدم دفع مناسب آب و مایعات بدن از طریق ادرار به علت عدم کفایت کلیوی در بیماران دارای مشکلات کلیه مانند CRF و ATN ، این افراد معمولا دچار ادم های ژنرالیزه نیز می گردند، ادم در واقع به تجمع مایع در اندام ها می گویند، این تجمع مایع می تواند در اندام های تحتانی، ریه ها و حتی مغز صورت بگیرد، برای این افراد انجام همودیالیز در منزل با استفاده از تکنیک سی آر آر تی CRRT بسیار مهم و حائز اهمیت می باشد.
• درد قفسه سینه یا Chest Pain: در بیماران کلیوی به دلایل مختلف مانند اختلالات الکترولیتی، ادم، عفونت و غیره می تواند درد تیپیک و قلبی قفسه سینه نیز مشاهده گردد، در این بیماران هر نوع درد قفسه سینه را باید جدی گرفت و برای درمان آن به موقع و سریع اقدام نمود.
• تنگی نفس یا Dyspnea: همانطور که گفته شد، اختلالات قلبی، ادم ریوی PE، تغییرات حجم داخل عروق و غیره نیز می تواند از مهم ترین علائم در بیماران کلیوی باشد که سبب ایجاد تنگی نفس در این افراد می شود.
• اسیدوز: به دلیل عدم دفع ادار و اختلال در سیستم اسیدو باز بدن، احتمال وجود اسیدوز خونی در افراد کلیوی بسیار بالا است ، دو نوع اسیدوز به طور کلی وجود دارد:

1. اسیدوز تنفسی: این اسیدوز ناشی از اختلال در دفع دی اکسید کربن خونی می باشد.
2. اسیدوز متابولیک: این اسیدوز که معمولا در بیماران کلیوی مشاهده می شود ناشی از اختلالات دفعی کلیه ها می باشد.

• ایجاد لکه روی پوست: در بیماران کلیوی حاد به دلیل بالا بودن یون های خون، عدم دفع مواد زائد، وجود کتون در خون احتمال ایجاد لکه در سطح پوست بسیار بالا خواهد بود، این لکه ها با خارش نیز می تواند تشدید شود، هنگامی که همراه بیمار شما دچار علائم پوستی مانند لکه بر سطح پوست شده است می توانید از انجام همودیالیز طبق دستور پزشک در منزل و یا خدمات پاکسازی خون از طریق پلاسموفرزیس در خانه استفاده نمایید.

انوع همودیالیز در منزل به چند نوع تقسیم می شود؟ 

1. همودیالیز روزانه: بسته به دستور پزشک معالج و خود بیمار، این نوع دیالیز در صبح ها انجام می گردد، انجام همودیالیز روزانه می تواند کمک بسیار بالایی در افزایش سطح امید و بهره وری از زندگی فرد دیالیزی داشته باشد، با انجام همودیالیز روزانه مانند سی آر آر تی در منزل می توان هم به بیمار در حین دیالیز استراحت داد و هم کمک به درمان او بر اثر این پروسیجر کرد.
2. همودیالیز شبانه:برخی از افراد تمایل دارند بعد از انجام فعالیت های روزانه خود و استراحت در بستر خود، دیالیز برای آن ها شروع شود، در نظر بگیریم که دیالیز آخر خط نیست! بسیاری از کیس های درمان نو با داشتن یک خط وریدی مانند فیستول روزانه به اموز کاری و خانه رسیدگی می کنند و در صورت نیاز از همودیالیز شبانه برای درمان خود استفاده می نماییند.
3. سی آر آر تی CRRT یا دیالیز صبح تا شب: دیالیز از نوع CRRT سی آر آر تی یک نوع دیالیز نوین است که فرد برای انجام آن حداقل باید از 12 الی 18 ساعت در اختیار تکنسین باشد، البته این نوع دیالیز دارای مزایای بسیار مهمی مانند عدم هایپوتانسیون (کاهش فشار خون) در حین دیالیز، عدم کاهش سطح هوشیاری و غیره نیز می باشد که وجه افتراق با همودیالیز می باشد.

مهم ترین نکات قابل توجه قبل از انجام دیالیز در منزل کدامند؟ 

1. عدم خوردن مواد غذایی چرب و شیرین
2. ایجاد محیط آرام با تهویه مناسب
3. وجود یک همراه در کنار فرد گیرنده خدمت
4. استفاده از یک لباس تمیز و گشاد جهت راحتی در حین دیالیز
5. بهداشت فیستول و یا کاتتر های دیگر خط وریدی برای اتصال به دستگاه CRRT یا همودیالیز
6. آماده سازی وسایل مورد نیاز مثلا کتاب ، عینک و غیره که در حین دیالیز فراقت کافی ایجاد شود
7. عدم خوردن چایی و نوشیدنی های گرم
8. آماده سازی پرونده دیالیز های گذشته
9. چک قند خون در صورت امکان
10. گرفتن فشار خون قبل از رسیدن کارشناس (در صورت توان فرد، اگر نتوانستید دو مورد قبلی را اجرا نمایید کارشناسان درمان نو به عنوان خدمات هم زمان آن ها را برای شما اجرا می نمایند)