بسیاری از افرادی که از بیمار خود در منزل مراقبت می کنند و نیاز به انجام ساکشن در منزل دارند به دنبال این هستند تا بدانند چگونه میشود فرآیند ساکشن را به شیوه اصولی انجام داد که هم موثر باشد و هم خطری بیمار آن ها را تهدید نکند، از آن جایی که امر ساکشن از اهمیت درمانی بالایی برخوردار است و برای انجام آن نیاز به آموزش های تخصصی می باشد لازم دانستیم در این مقاله به صورت ویژه و با رعایت چارچوب های اجرای ساکشن ریه نکاتی را خدمتتان ارائه نماییم که در رابطه نحوه انجام ساکشن ریه اطلاعات کامل را کسب کنید و اگر از پس هزینه های انجام آن توسط کادر درمان برنمی آیید خودتان به شیوه علمی بتوانید آن را انجام دهید، از مرکز درمان در منزل درمان نو در این مطلب در رابطه با ماهیت کلی ساکشن ریه به همراه انواع روش های اجرای ساکشن ریه و چگونگی ساکشن ریه در 15 گام تخصصی نکات مهمی را خدمتتان ارائه نموده ایم، با ما ا انتهای مطالب همراه بمانید و اگر در هر قسمت سوالی ذهن شما را درگیر کرده ان را از طریق کامنت های انتهای مطالب با پزشکان آنلاین و برخط درمان نو درمیان بگذارید تا سریعا توضیحات لازم خدمتتان ارائه شود.
پیشنهاد ویژه درمانی: برای ساکنان محترم استان تهران این امکان فراهم شده است تا بدون هزینه ایاب و ذهاب از خدمات ساکشن در منزل تهران به صورت شبانه روزی بهره مند گردند، در صورت تمایل درخواست خود را در این صفحه اعلام نمایید.
ساکشن ریه چیست؟
ساکشن ریه (به انگلیسی: Lung suction) به فرآیندی می گویند که به واسطه دستگاه مکش خارجی (دستگاه ساکشن) و تجهیزات تخصصی و رعایت اصول اجرایی اقدام به خارج سازی ترشحات، خلط و محتویات عفونی ریه و خلط بیمار نماییم، در این فرآیند پرستار یا فرد انجام دهنده ساکشن اقدام به خارج سازی خلط گلو و ریه در بازه زمانی مشخص می کند تا بدین وسیله هرچه سریعتر بتوان الگوی تنفسی لازم را به بیمار بازگرداند، بسیاری از اختلالات تنفسی براساس احتباس خلط و چرک عفونی در آلوئول های انتهایی (اتاقک های انتهایی تنفسی) به وجود می آید که علت آن یک بیماری زمینه ای مثلا پنومونی می تواند باشد، پزشک متخصص عفونی برای جبران الگوی تنفس طبیعی و اکسیژناسیون بهتر و موثرتر معمولا در کنار داروهای تجویز شده از اکسیژن تراپی و ساکشن تراپی نیز استفاده می کند، فرآیند ساکشن ریه همانطور که دارای مزایای بسیاری است میتواند دارای معایب و عوارضی نیز باشد؛ از همین رو پزشکان تاکید دارند زمانی که اگر علائم همودینامیک نیازمند به دریافت ساکشن ریه را دیدید از فرایند ساکسن ریه استفاده نمایید، دانستن نحوه انجام ساکشن ریه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که در این مقاله به آن پرداخته ایم.
پیشنهاد ویژه درمانی: اگر تمایل به دریافت خدمات ویزیت متخصص ریه در منزل دارید می توانیم هم اکنون از طریق این صفحه درخواست خود را به اپراتورها اعلام نمایید.
انواع ساکشن ریه از چند طریق امکانپذیر است؟
انواع ساکشن ریه معطوف به انواع مسیرهای انجام ساکشن ریه میشود، به طور کلی هرمسیری که ما را به ریه و مجرای تنفس فوقانی (تراشه یا نای) و مجرای تنفس تحتانی (ریه ها) هدایت کند میتواند از انواع ساکشن ریه به صورت مشخص تقسیم بندی گردد، از مهم ترین انواع ساکشن ریه میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
ساکشن حلق و ریه
ساکشن حلق و ریه یکی از پرکاربردترین انواع ساکشن ریه به حساب می آید، در این حالت هم حلق و هم ریه توسط مکش خارجی تمیزسازی می شوند و با اتصال مجدد اکسیژن سطح اکسیژن خون به بالای 92% خواهد رسید.
نازوتراکیال ساکشن
زمانی که به دلایلی نظیر دفومیتی دهان، عدم دسترسی لازم به ریه و یا احتمال وجود ترشحات و احتقان در ناحیه نوزوفارنکس (انتهای مجرای بینی) دیده شود پزشک برای پاکسازی و تمیزسازی مجرای تنفسی ریه از نازوتراکیال ساکشن استفاده خواهد نمود، در نازوتراکیال ساکشن پرستار سوند ساکشن را از بینی وارد کرده و با هدایت آن به انتهای حلق اقدام به پاکسازی کل مجرای بینی و سپس ریه می کند.
تراکئوستومی ساکشن
تراکئوستومی به حالتی می گویند که فرد توانایی تنفس خودبه خودی spontaneously را از دست داده و پزشک icu از مسیری در تراشه برای تنفس دائمی بیمار استفاده می کند، در این حالت شکافی در تراشه یا همان نای بیمار ایجاد میشود که هم تنفس و هم دسترسی به ترشحات ریه از این طریق امکانپذیر خواهد بود، ساکشن مجرای تنفسی با استفاده از تراکئوستومی می تواند به پاکسازی مجرای ریه و انجام موفقیت آمیز ساکشن ریه کمک کند.
ساکشن لوله تراشه
زمانی که شخص دچار ایست تنفسی و یا ضعف در انجام تنفس شده باشد استفاده از ساکشن براساس دسترسی به لوله تراشه امکانپذیر خواهد بود، در ساکشن لوله تراشه فرد با استفاده از سوند ساکشن وارد لوله تراشه شده و با دایرکت کردن مسیر اقدام به پاکسازی مجرای تنفسی (تراشه و ریه) می نماید.
پیشنهاد ویژه درمانی: در ایام تعطیل سال و نیمه شب دنبال درمانگاه و بیمارستان نباشید، خدمات تزریقات در منزل شبانه روزی مرکز درمان نو 24/7 درخدمت شماست: دریافت اطلاعات و نحوه درخواست
انواع پوزیشن (قرارگیری تنه و بدن بیمار) در ساکشن ریه کدامند؟
پزشکان برای اینکه هم دسترسی های لازم در حین ساکشن فراهم باشد و هم ساکشن به صورت موثر اجرا گردد تاکید دارند که پوزیشن مناسب در حین انجام ساکشن رعایت گردد، بهترین زاویه بیمار برای انجام ساکشن ایمن و موثر وضعیت نیمه نشسته (30 تا 45 درجه) می باشد که باید توسط پرستار یا شخص انجام دهنده ساکشن فراهم گردد، در رابطه با هریک در بخش زیر بیشتر خواهید خواند:
ساکشن ریه از پهلو
ساکشن ریه از پهلو برای افرادی که توانایی تحمل پوزیش سوپاین (supine) را ندارند استفاده میشود، در برخی موارد مقادیر ترشح در ریه چپ بیشتر از راست (یا بلعکس) است که با پوزیشن دهی خلاف جهت ریه عفونت کرده می توان تخلیه ترشحات را بیشتر انجام داد، برای این کار بیمار را نیمه نشسته کرده (زاویه 30 الی45) و به راست یا چپ هداست می کنیم، در نهایت فرآیند ساکشن را انجام می دهیم.
ساکشن ریه در وضعیت نیمه نشسته
ساکشن ریه در حالت سوپاین و خوابیده به پشت به طورکلی با زاویه semi sitting 30 الی 45 درجه انجام می شود، در این حالت فرد آماده برای انجام ساکشن عمیق ریه و خلط گلو می باشد بدون آنکه خطر آسپیراسیون او را تهدید کند.
بیشتر بخوانیم: از کجا بفهمیم بدنمان عفونت دارد؟
ساکشن ریه چه زمانی انجام میشود؟
اما سوالی که مطرخ میشود این است که "چه زمانی نیاز به ساکشن ریه خواهد بود؟" به طورکلی ساکشن ریه معطوف به زمان هایی خواهد شد که فرد از نقطه نظر علائم همودینامیکی (ضربان قلب، اکسیژن خون SPO2، تعداد تنفس، سطح هوشیاری) دچار تغییر شده باشد، زمانی که فرد به دنبال چنین علائمی دچار تغییر در ریتم و الگوی تنفس طبیعی شده باشد و صدای واضع ترشحات در حین تنفس ها (دم و بازدم) به گوش برسد نیاز به انجام ساکشن خواهد بود، علائمی که نشان دهنده نیاز به انجام ساکشن ریه می باشد شامل موارد زیر است:
- افزایش تعداد تنفس (تاکی پنه) ⭡
- افزایش تعداد ضربان قلب (تاکیکاردیا) ⭡
- کاهش مقادیر اکسیژن خونSPO2 ↓
- کاهش سطح هوشیاری ↓
- اختلالات اسید و باز (اسیدوز تنفسی)
- کبود شدن رنگ پوست
پیشنهاد ویژه درمانی: عکس برداری در منزل از قفسه سینه با مجهزترین دستگاه های تصویربرداری پرتابل.
ساکشن ریه چگونه انجام میشود؟ (15 گام اصولی نحوه انجام ساکشن ریه)
اما مهم ترین قسمت این مقاله یعنی جواب به سوال "ساکشن ریه چگونه انجام میشود؟" در این قسمت 15 گام از ابتدا تا پایان را برای شما لیست کرده ایم تا به واسطه آن ها بتوانید به آسانی نحوه انجام ساکشن ریه را آموزش دیده و خودتان آن ها را اجرایی نمایید، 15 گام اصولی نحوه انجام ساکشن ریه به شرح زیر می باشد:
انتخاب فضای مناسب برای ساکشن ریه
از آن جایی که ترشحات (خلط) گلو و ریه بیمار دارای کلونی های باکتریایی و ویروسی می باشد محل استراحت بیمار و انجام پروسیجرهای حمایتی و درمانی باید در یک منطقه با فضای مناسب، داروی نورکافی و از همه مهم تر فضای تهویه لازم باشد، وجود تهوبه مداوم به کاهش خطرات عفونت مجدد و سرایت آن به سایرین در محل بستری بیمار کمک می کند.
برقراری ارتباط موثر با بیمار
معرفی پرستار یا شخص انجام دهنده خدمات حمایتی-درمانی ساکشن ریه یکی از گام های تاثیرگذار در اجرای صحیح این خدمات می باشد، پرستار باید خود را به بیمار معرفی کند، به او بگوید که چه کاری میخواهد انجام دهد و چقدر در این حوزه مهارت و توانایی دارد.
توضیح در رابطه با نحوه اجرای خدمات
توضیح در رابطه با نحوه اجرای خدمات ساکشن ریه از نظر مدت زمان اجرایی و کار با بیمار، وجود درد در اجرای این خدمات و توضیح در اینباره که آیا این خدمات با درد همراه است یا خیر؟ مراحل اجرای این خدمات و کمک بیمار به فرد انجام دهنده خدمات از اهمیت بالایی در اجرای صحیح این خدمات برخوردار است، البته کیفیت اثرپذیری این حالت منوط به داشتن سطح هوشیاری کافی از سوی بیمار نیز می باشد.
آماده سازی بیمار
آماده سازی بیمار شامل دادن پوزیشن مناسب به بیمار یعنی قراردادن بیمار به زاویه 30 الی °45 درجه، قراردادن محافظ بر روی چشمان بیمار جهت جلوگیری از انتقال عفونت چشمی، مهارفیزیکی در صورت پرخاشگری و اقدامات اولیه نظیر اکسیژناسیون کافی به بیمار می باشد.
بررسی دستور پزشک
انتخاب روش انجام ساکشن مثلا ساکشن ریه، ساکشن نازوتراکیال یا ساکشن خلط گلو براساس دستور پزشک و یا استفاده از سدیشن (آرامبخش) در حین اجرای ساکشن همچنین مدت زمان و تعداد انجام ساکشن ریه برعهده پزشک و بررسی آن توسط پرستار یا شخص انجام دهنده می باشد، اگر پزشک از آرامبخش در حین فرآیند ساکشن استفاده کرده است حتما باید دوز دریافتی به همراه بررسی علائم همودینامیکی صورت بپذیرد.
آماده سازی تجهیزات
شناخت و دانستن اینکه در حین انجام ساکشن باید از چه ابزاری استفاده شود هم فرآیند ساکشن را حرفه ای تر و موثرتر می کند و هم در افزایش اثرپذیری و ایمن بودن آن کمک کننده است، از همین رو برای اینکه بدانید چه ابزاری در حین انجام ساکشن ریه نیاز خواهید داشت به لیست زیر توجه نمایید:
- فینگرتیپ ساکشن
- سوند ساکشن
- دستکش استریل
- ایروی (بزرگسالان سایز سبز و کودکان آبی)
- دستگاه ساکشن تنظیم شده با فشار 80 تا 120 میلی متر جیوه
- سرم نرمال سالین
- اریگاتور
- زیر انداز یا دروشیت
- عینک و ماسک
- کپسول اکسیژن یا دستگاه اکسیژن ساز به همراه ماسک اکسیژن
- آمبوبگ و رابط اکسیژن
- رسیور جهت شستشوی مجرای ساکشن و سوند ساکشن
فیزیوتراپی تنفسی بیمار
فیزیوتراپی تنفسی بیمار به روش چست کاپینگ (ضربان های قاشقی به ریه از پایین به بالا) انجام می شود، برخی از پرستاران به انجام امور توانبخشی مشرف هستند و از این طریق می توانند با استفاده از ابزار های تخصصی تر نظیر ویبریشن به تحریک خارج سازی خلط و ترشحات عفونی اقدام نمایند، این کار می تواند به افزایش اثرپذیری ساکشن و کیفیت تنفس پس از ساکشن کمک کند.
استفاده از وسایل حفاظت فردی
هدف از انجام ساکشن القای توانبخشی و کمک به بیمار از طریق یک خدمات درمانی است، این عمل باید توسط پرستار یا شما انجام شود و حفاظت جان شما نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، همانطور که شما نیز می دانید علت چرک و ترشحات ریه بیمار یک عامل پاتوژن از دسیته باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها یا انگل ها می باشد، فرآیند ساکشن به تخلیه این کلونی ها و پاتوژن ها و کمک به بافت و پارانشیم ریه کمک می کند، به گفته NCBI (مجله تخصصی تحقیقات سلامت) It's not possible to quantify the exact number of germs removed with each lung suction که معنای آن "تعیین تعداد دقیق میکروب‌های خارج شده با هر ساکشن ریه امکانپذیر نیست" می توانیم متوجه شویم که چقدر فرآیند ساکشن میتواند آلوده کننده و همراه با خطر عفونت باشد، از همین پیشنهاد میشود حتما قبل از انجام ساکشن دست های خود را بشویید و از وسایل حفاظت فردی نظیر دستکش، ماسک، عینک، کلاه و پاپوش استفاده نمایید.
توجه به اکسیژناسیون بیمار
باید قبل از شروع فرآیند ساکشن حتما به مقادیر اکسیژن خون بیمار توجه کنید، به طور طبیعی باید SPO2 بالاتر از 95 درصد باشد، اگر اکسیژن خون و سطح SPO2 مابین 80 تا 92 بود میتوان ساکشن را انجام داد، اگر مقادیر SPO2 پایین تر از 80 بود باید ابتدا حداقل 15 دقیقه اکسیژناسیون انجام شده و سپس اقدام به فرآیند ساکشن نماییم، هرچند نباید فراموش کنیم مقادیر SPO2 بین 80 تا 95% هم قبل و حین و بعد از ساکشن نیاز به اکسیژناسیون تا ثبات سطح SPO2 خواهند داشت و این امری مهم و قابل توجه می باشد.
شروع فرآیند ساکشن با توجه به نکات مکش و زمان انجام
مهم ترین گام اجرای فرآیند ساکشن است، برای اجرای صحیح فرآیند ساکشن ریه مراحل زیر را دنبال کنید:
- روی چشمان بیمار را باگاز استریل بپوشانید تا ترشحات به داخل چشمان منتقل نشوند
- دستکش استریل خود را بپوشید و تمامی مراحل گام های قبل را انجام دهید
- سایز سوند خود را صحیح انتخاب کنید (اگر بیمار اینتوبه است از فرمول سایز منهای 1 ضربدر دو استفاده کنید؛ مثلا قطر لوله 7 است باید از سوند سایز 14 یعنی سبز استفاده کنید)
- اگر بیمار اینتوبه است پس از اکسیژناسیون صحیح او را از دستگاه جدا کنید
- اگر اینتوبه است از لوله تراشه وارد شوید، اگر اینتوبه نیست و مشکل در بازکردن دهان دارد از ایروی استفاده کنید، اگر تراکئوستومی دارد از تراکئوستومی وارد شوید و اگر دهان با اختلال مجرا مواجه شده است از بینی (نازوتراکیال) استفاده کنید
- با دست قالب سر سوند ساکشن را بگیرید و وارد مجرای تنفسی شوید و با دست غیرقالب رابط ساکشن یا فینگرتیپ را تسلط داشته باشید
- اگر ساکشن با ایروی دهانی بخواهیم ایروی (u) شکل را وارد دهان می کنیم و سوند ساکشن را با زدن ژل بی حس کننده به ریه وارد می کنیم، در حین انجام ساکشن باید توجه کنیم که ساکشن باید 15 ثانیه اجرا شود و 30 الی 45 ثانیه هم پس از آن اکسیژناسیون مجدد با جریان بالا (5 تا 15 لیتر در دقیقه) باید صورت بپذیرد
- برای ساکشن از حرکات دورانی (rotational) به سمت خارج از محل استفاده نمایید، به هیچگاه به داخل ریه ضربه وارد نکنید و فرآیند ساکشن را Aggressive پیش نبرید
نکته مهم: در حین ساکشن از سرم نرمال سالین برای شستشوی مجرای تنفسی و لوله تراشه استفاده نکنید، این کار باعث انتقال کلونی های بامتری زا به داخل ریه ها خواهد شد، تحقیقات نشان داده در هربار انتقال مایع سرم از لوله تراشه 30.000 هزارکلونی به داخل ریه ها منتقل خواهند شد.
بیشتر بخوانیم: چگونه ویزیت پزشک در منزل را درخواست کنیم؟
علائم حیاتی را مرتب چک کنید
کنترل علائم حیاتی هم قبل از ساکشن؛ هم حین ساکشن و هم بعد از آن از اهمیت بالایی برخوردار است، به تعداد ضربان قلب و تعدا تنفس به تبع مقادیر SPO2 خون توجه ویژه داشته باشید، اگر بیمار اینتوبه است به دستگاه ونتیلاتور توجه ویژه داشته باشید (اگر تنظیمات را تغییر دادید آن ها به حالت ابتدایی و دستور پزشک برگردانید، نگذارید بیمار هایپرونتیله شود)، اگر بیمار اینتوبه نیست برای بیمار اکسیژن رسانی کافی را اعمل کنید، هرگونه تغییر شدید را با پزشک در میان بگذارید.
پوزیشن بیمار را به حالت heads up با زاویه °30 برگردانید
زمانی که ساکشن ریه به اتمام رسید برای برقراری ثبات و آرامش بیشتر بیمار را به پوزیشن اولیه خود بازگردانید، پوزیشن طبیعی سوپاین پوزیشن است و زاویه سرهم کمی بالا (heads up) جهت ثبات در گردن و مجاری تنفسی می باشد.
تجهیزات آلوده را معدوم سازی کنید
برای کنترل عفونت و جلوگیری از انتقال عفونت سعی کنید تجهیزات و وسایل غیراستریل شده را معدوم کنید، این کار به شما کمک خواهد کرد تا از بروز عفونت و یا چرخه انتقال عفونت جلوگیری بعمل بیاورید، برای اینکار کیسه زباله های عفونی تهیه کنید (معمولا کیسه های زرد رنگ) و تجهیزات آلوده را داخل بیاندازید و در نهایت در آن را محکم بسته و آن را به خارج از خانه منتقل نمایید.
محیط بستری بیمار را آرام کنید تا استراحت کند
برای اینکه بیمار از نظر جسمی و ذهنی هرچه سریعتر به حالت طبیعی خود بازگردد نیازمند این خواهد بود که شما برای او محیط بستری را آرام و مطلوب کنید، برای این کار مراحل زیر را دنبال نمایید:
- نور اتاق را ملایم کنید
- تهویه کافی در محیط را اعمال کنید
- از بخور آب سرد در اتاق استفاده کنید
- داروهای بیمار را در صورت تجویز بیمار به او بدهید
- مایعات لازم را به بیمار بدهید (چه خوراکی در حد توان و چه تزریقی طبق دستورپزشک)3
- از انداختن پتوی سنگین روی بیمار خودداری کنید زیرا می تواند ناخوشایند بوده و تلاش دمی را افزایش دهد
- اگر دستور اکسیژن مدام (continuous) دارد طبق لیتر تجویز شده برای بیمار آن را تعبیه و تنظیم کنید
پیشنهاد ویژه درمانی: فیزیوتراپی تنفسی در منزل با دستگاه و حرکات مانوآل، به این منبع وارد شوید و اطلاعات بیشتر را مطالعه نمایید.
مهم ترین عوارض ساکشن ریه چیست؟
همانند سایر خدمات حمایتی و درمانی استفاده از خدمات ساکشن نیز می تواند همراه با عوارض و خطرات خاص خود باشد، از مهم ترین عوارض ساکشن ریه میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- هایپوکسمی شدید بیمار
- ارست قلبی (ایست قلبی)
- ارست تنفسی (ایست تنفسی)
- آپنه
- افت شدید فشار خون
- افزایش شدید فشارخون
- افزایش IOP (فشار داخل چشمی)
- افزایش ICP (فشار داخل مغزی)
- افزایش فشارکلیوی و آسیب به کلیه
- اختلالات شدید اسید و باز
- تحریک افزایش آریتمی قلبی
- احتمال بروز تشنج (سیژر)
- افزایش خطر پنوموتوراکس
- تروما و آسیب به مجاری تنفسی
- افزایش احتمال عفونت و انتشار آن به خون
البته نباید نادیده بگیریم که نقش آموزش در جواب سوال مهم یعنی ساکشن ریه چگونه انجام میشود؟ چقدر میتواند در کاهش خطرات و عوارض کمک کننده باشد.
پیشنهاد درمانی: اگر تمایل به ویزیت دکتر داخلی در منزل تهران دارید ساکنان عزیز شهر تهران میتوانید به این صفحه مراجعه کرده و هم اکنون درخواست خود را اعلام نمایید.
جمع بندی و گرفتن نتایج نهایی
در جمع بندی باید خدمتتان عرض نماییم که فرآیند ساکشن ریه یکی از انواع خدمات پزشکی-پرستاری-توانبخشی می باشد که توسط پرستار یا کارشناس مشرف به اجرای آن اجرا می گردد، از این فرآیند برای خارج سازی ترشحات عفونی و خلط گلو استفاده می شود، ساکشن به دلیل خطرات احتمالی که می تواند همراه داشته باشد طبق نظرپزشکان باید با اموزش های لازم و زیر نظر پرستاران و پزشکان انجام شود، این خدمات نباید بدون آموزش و به صورت خودسرانه اجرا گردد، امیدواریم از این مطالب نهایت استفاده را برده باشید، با آرزوی سلامتی برای تک تک شما عزیزان.
.png)
