سوالی که برای بسیاری از بیماران قبل از آزمایش ادرار پیش می آید این است که آیا نیاز است قبل از آزمایش ادرار ناشتا بمانم و یا اینکه آیا برای آزمایش عفونت ادرار باید ناشتا بود؟ آزمایش ادرار به طورکلی به سنجش مقادیر پروتئین های ادرار، کتون ادرار، قند در ادرار، نیتریت ادرار، وجود گلبول های سفید به خصوص لوکوسیت ها در ادرار و همچنین بلی روبین و خون در ادرار می گویند، آزمایش ادرار به طورکلی به 2 نوع آنالیز ادرار (Urinalysis) و کشت ادرار (Urine culture) تقسیم بندی می شود که هدف از کشت ادرار تعیین عفونت ادراری و مجاری کلیوی می باشد، از آن جایی که پزشکان برای انجام آزمایش ادرار هم زمان از آزمایش خون نیز استفاده می کنند برخی از بیماران سوال برایشان پیش می آید که آیا نمیشود قبل از آزمایش ادرار آب نوشید؟ از مرکز پزشکی درمان نو در این مقاله با شما خواهیم بود تا در رابطه با مهم ترین نکات ناشتایی برای آزمایش ادرار و تغییرات ناشی از نوشیدن آب بر نتایج ازمایش ادرار با براساس توصیه پزشکان و منابع معتبر آزمایشگاهی صحبت کنیم، با ما تا انتهای مطالب همراه بمانید و اگر سوالی در رابطه با اینکه "قبل از آزمایش ادرار میشه آب خورد یا نه؟" دارید میتوانید از طریق کامنت های انتهای مطالب آن را با پزشکان مرکز درمان نو در میان بگذارید که سریعا پاسخگوی علمی شما عزیزان باشیم، در ضمن این متن توسط دکتر کتایون ایزددوست تایید و نگارش شده است.
پیشنهاد درمانی: ویزیت پزشک در منزل تهران با پزشکان متخصص و دارای پروانه طبابت تهران.
پاسخ پزشکان در خصوص ناشتایی برای آزمایش ادرار
بله، میتوانید قبل از آزمایش ادرار هم غذا بخورید و هم آب بنوشید؛ در بسیاری از موارد برای انجام آزمایش ادرار (چه آزمایش کشت ادرار و چه آزمایش آنالیز ادرار) نیازی به ناشتایی وجود نخواهد داشت و شما میتوانید قبل از آزمایش هم غذا بخورید و هم آب در حد متعادل بنوشید، بسیاری از فاکتورهای آنالیزی در آزمایش ادرار نظیر لکوسیت ها، بیلی روبین، خون، پروتئین ها و نیتریت ها مستقیما تحت تاثیر غذا قرار نمی گیرند اما باید بدانید که مصرف زیاد مایعات یا ماهیت برخی از مایعات (نظیر الکل و قهوه) می تواند بر رقیق شدن ادرار تاثیرگذار باشد، فاکتورهایی نظیر وزن مخصوص ادرار یا پروتئین ها در آزمایش عفونت ادرار می توانند با نوشیدن آب فراوان قبل از آزمایش ادرار دستخوش تغییر گردند و نتایج آزمایش را کاذب کنند، تحقیقات علمی که توسط کلینیک مایو انجام شده نیز نشان می دهد که نوشین آب به کاهش دید میدانی در بررسی گلبول های قرمز و بیلی روبین های ادرار تاثیرگذار است، یادتان نرود نوشیدن آب قبل از آزمایش ادرار مطلقا ممنوع نیست اما باید در حد متعادل مصرف شود.
مهم ترین تفاوت های آزمایش آنالیز ادرار با کشت ادرار چیست؟
پزشکان برای رسیدن به اهداف تشخیصی خود و شروع درمان بیمار معمولا یا از آزمایش ادرار (Urinalysis) استفاده می کنند یا از کشت ادرار (Urine culture) بهره می برند، در برخی موارد حتی هردو آزمایش نیز برای بررسی دقیق ت مورد سنجش قرار می گیرد، هریک از انواع آزمایش های ادرار برای دستیابی به نتیجه مشخصی مورد استفاده قرار می گیرد، مثلا هدف از آزمایش عفونت ادرار بررسی مقادیر گلبول های سفید یا باکتری های موجود در ادرار است در صورتی که هدف اصلی از آزمایش آنالیز ادرار بررسی مقادیر کتون، نیتریت، خون یا بررسی وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity) است، در رابطه با انواع آزمایشات ادراری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
| نوع آزمایش | هدف و موارد بررسی | شرایط نمونه گیری |
| آنالیز ادرار (U/A) | بررسی عملکرد کلیه ها و سلامت کلی سیستم ادراری؛ تشخیص وجود خون، گلبول های سفید، قند، وزن مخصوص ادرار، شفافیت یا کدری، وجود کتون و نیتریت. کمک به تشخیص عفونت ادراری، سنگ کلیه، دیابت، دهیدراتاسیون و برخی اختلالات کبدی. | نمونه ادرار به صورت غیراستریل قابل انجام است، رعایت بهداشت اولیه و ترجیحا نمونه وسط جریان برای افزایش دقت توصیه می شود. |
| کشت ادرار (U/C) | تشخیص دقیق عفونت ادراری یا کلیوی؛ شناسایی نوع باکتری موجود در ادرار و تعیین حساسیت آنتی بیوتیکی (Antibiogram) جهت انتخاب درمان مؤثر بدون آزمون و خطا. | نمونه گیری باید در ظرف کاملا استریل و با رعایت شرایط استریل انجام شود. نمونه توسط پرستار آموزش دیده جمع آوری و جهت رشد باکتری در محیط کشت منتقل می شود. |
آزمایش آنالیز ادرار
آزمایش ادرار پایه یا ساده که با اختصار U/A نیز شناخته میشود از آزمایشات مقدماتی می باشد که به بررسی عملکرد کلیه ها و سلامت سیستم ادراری می پردازد، این آزمایش می تواند مقادیر خون در ادرار، گلبول های سفید، قند، وزن مخصوص ادرار، شفافیت یا کدری ادرار، وجود کتون یا نیتریت در ادرار و مقادیر آنها را بررسی کند تا پزشک بر اساس نتایج آنها بتواند درمان های لازم را برای سنگ کلیه، عفونت ادرار، دیابت، دهیدراتاسیون یا اختلالات کبدی برنامه ریزی کند، این تست با استفاده از طرف نمونه ادرار غیراستریل قابل انجام است.
آزمایش عفونت ادرار (کشت ادرار U/C)
آزمایش کشت ادرر برای بررسی عفونت ادراری یا کلیوی مورد ارزیابی قرار می گیرد، با استفاده از این آزمایش پزشک می تواند تشخیص دهد که چه نوع باکتری در ادرار وجود دارد و با چه آنتی بیوتیکی حساسیت دارد و از بین می رود، این نتایج بسیار ارزشمندی است که طول درمان را توسط پزشک ناظر به کمترین حد ممکن می رساند زیرا نیاز به آزمون و خطا در تجویز آنتی بیوتیک وجود ندارد و مستقیما براساس حساسیت (SENSIVITY) باکتری در محیط کشت ادرار می توان نوع آنتی بیوتیک را تشخیص و برای بیمار آغاز کند، آزمایش کشت ادرار در ظرف کاملا استریل و شرایط نمونه گیری استریل توسط پرستار آموزش دیده و آکادمیک (تجربه بالا 2 سال) قابل برداشت است و این نمونه ادرار سپس داخل ظرف کشت باکتری ریخته میشود تا رشد باکتری ها مشاهده گردد.
چرا برای آزمایش ادرار نیاز به ناشتایی وجود ندارد؟
به طورکلی آزمایش ادراری برای بررسی علائم التهاب و عفونت مرتبط با سیستم کلیوی و مجاری ادراری همچنین تغییرات سایر اندام ها بر روی ادرار مورد استفاده قرار می گیرد و تغییرات متابولیکی غذاها بر روی نتایج آزمایش ادرار تاثیر مستقیم ندارد، بررسی عفونت های احتمالی در فضای سیستم ادراری یا بررسی خون و گلبول های سفید تاثیر مستقیم از گوارش و سیستم گوارشی ندارند و به همین دلیل است که برای آزمایش ادرار پزشکان معمولا ناشتایی را توصیه و پیشنهاد نمی کنند، نوشیدن آب در حد معمول و متعادل منعی برای آزمایش ادرار ندارد اما نگهداری رقت ادرار و جلوگیری از رقیق شدن زیاد آن همچنین تغییر در نتایج واقعی به دنبال نوشیدن آب فراوان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، اگر نیاز به نوشیدن آب قبل از ادرار دارید میتوانید این کار را بکنید اما در حد متعادل و کنترل شده آب بنوشید.
پیشنهاد درمانی: ویزیت متخصص نفرولوژی در منزل با اعزام پزشک دارای بورد تخصصی.
آیا قبل از آزمایش ادرار می توان آب خورد؟ (یا اصلا نباید بخوریم؟)
.jpg)
بله، نوشیدن آب قبل از آزمایش ادرار منعی ندارد و به پر شدن مثانه و جمع آوری آسان تر ادرار نیز کمک می کند، اگرچه نوشیدن زیاد آب قبل از آزمایش ادرار میتواند در رقیق شدن ادرار و تغییرات دقیق مقدار RBC یا WBC ادرار همچنین سلول های التهابی و وزن مخصوص ادرار تاثیرگذار باشد اما نوشیدن کنترل شده آب قبل از آزمایش ادرار هیچ منعی برای انجام آزمایش ادرار نخواهد داشت.
If you're having only a urinalysis, you can eat and drink before the test. If you're having other tests, you might need to fast before the test. Your health care provider will give you specific instructions. Many drugs, including nonprescription medications and supplements, can affect the results of a urinalysis.
اگر فقط آزمایش ادرار دارید، میتوانید قبل از آزمایش غذا بخورید و بنوشید. اگر آزمایشهای دیگری دارید، ممکن است لازم باشد قبل از آزمایش ناشتا باشید. پزشک شما دستورالعملهای خاصی را به شما ارائه خواهد داد. بسیاری از داروها، از جمله داروهای بدون نسخه و مکملها، میتوانند بر نتایج آزمایش ادرار تأثیر بگذارند.
مقدار مجاز خوردن آب قبل از آزمایش ادرار
1 ساعت قبل از آزمایش ادرار می توانید 1 الی 2 لیوان 100 سی سی (نهایتا 200 سی سی) آب بنوشید، این مقدار نه تنها به جمع آوری آسان تر ادرار کمک می کند در پرشدن مثانه نیز تاثیر بالایی دارد، نوشیدن آب با مقادیر بیشتر می تواند در تشخیص عفونت ادراری اختلال ایجاد کند و پارامترهای آنالیز ادرار را تحت تاثیر خود قرار دهد که علت آن افزایش حجم در گردش خون و فیلتریشن بیشتر آب داخل بدن توسط کلیه هاست که سبب کاهش وزن خصوص می شود؛ همچنین پیشنهاد می گردد که بلافاصله قبل از آزمایش ادرار نیز آب فراوان ننوشید زیرا می تواند سبب تغییر سریع در حجم ادرار و کاذب شدن جواب برخی از پارامترها نظیر گلبول های سفید، خون، بیلی روبین، نیتریت و کتون ها گردد.
بهترین زمان نمونه گیری آزمایش ادرار چه وقتی است؟
بهترین زمان انجام آزمایش ادرار اوایل صبح و پس از خواب است که ادرار به صورت طبیعی در طول شب در مثانه غلیظ شده است و نتایج دقیق از سلول های التهابی، لکوسیت ها و گلبول های سفید WBC، گلبول قرمز RBC، وزن مخصوص همچنین نیتریت در اختیار پزشک می گذارد، اگرچه اگر نتوانستید آزمایش ادرار را در صبحگاه پس از خواب یا ناشتا دریافت کنید در طول روز نیز می توان آن را انجام داد و هیچ منعی از جهت آن وجود ندارد فقط توجه کنید که 1 ساعت قبل از آزمایش نوشیدن آب فراوان می تواند در مقادیر واقعی و طبیعی ادرار تاثیرگذار باشد (نوشیدن 1 تا 2 لیوان در حد 200 سی سی هیچ منعی نخواهد داشت).
چه مواردی باعث کاذب شدن جواب آزمایش ادرار می شوند؟ (نتیجه را خراب می کنند؟)
نتایج گزارش شده آزمایش فقط در صورتی مورد تایید و استفاده جهت درمان توسط پزشک است که در شرایط مساعد و اصولی گرفته شده باشد، از مهم ترین مواردی که میتواند سبب تغییر در نتایج دقیق و به اصطلاح خراب شدن نتایج نمونه شود میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
1) نوشیدن آب فراوان قبل از آزمایش
یکی از دلایل مهم در غیر.اقعی شدن نتیجه آزمایش نوشیدن مقادیر فراوان قبل از آزمایش ادرار است، به طور اصولی و توصیه شده توسط پزشکان و منابع علوم آزمایشگاهی معتبر 1 تا 2 لیوان میتوانید آب بنوشید اما اگر بیش از این مقدار قبل از آزمایش ادرار آب بنوشید می تواند سبب تغییرات در پارامترهای: پروتئین ادرار، وزن مخصوص، گلبول قرمز در ادرار، گلبول سفید ادرار یا نیتریت و کتون ها گردد، لازم به ذکر مجدد است که خوردن غذا تاثیر مستقیم بر آنالیز و نتایج ازمایش ادرار نخواهد داشت.
2) نگهداری طولانی مدت آزمایش
در برخی موارد به خصوص در خدماتی نظیر آزمایش در منزل که کارشناس نمونه گیر نمونه گیری را سیار انجام می دهد و سپس آزمایش را به آزمایشگاه پذیرش شده منتقل می کند زمان از اهمیت بالایی برخوردار است، در نمونه ادرار جمع آوری شده جهت انجام کشت ادرار باکتری وجود داد که می توانند در همین محیط نمونه نیز رشد کنند و نتایج را بسیار بالاتر از حد واقعی نشان دهند، از طرفی ادرار در طرف اسیدی تر میشود و می تواند سبب افزایش PH گردد، در برخی موارد ادرار داخل ظرف نمونه ادرار سبب کاهش قند و کتون می گردد که نتیجه آن کاذب بودن جواب آزمایش می شود.
3) نمونه گیری غیراصولی و غیرعلمی
در مواردی که نمونه گیری اشتباه انجام شود نتایج آزمایش ادرار غیرواقعی و کاذب ریپورت خواهد شد، همیشه آزمایش ادرار باید از میان نمونه ادرار تازه شروع شده و قبل از اتمام ادرار باید صورت بپذیرد، مقادیر سلول های التهابی و گلبول های سفید در مجرای ادرار به مراتب بالاست و در نمونه تازه شروع شده ادرار می تواند نتایج غیرواقعی ریپورت شود از طرفی احتمال اتمام ادرار در لحظات پایانی جریان ادرار نیز وجود دارد، بهترین زمان جمع آوری ادرار در وسط جریان ادرار است (Midstream) همچنین اگر فردی توانایی ادرار کردن خودآگاهانه را نداشت می توانید از سونداژ در منزل جهت دریافت نمونه استریل و مناسب استفاده کنید (اما نمی توانید برای کشت از سوند تعبیه شده قدیمی بیمار استفاده کنید).
4) تاثیرات دارویی بر تغییرات کاذب جواب آزمایش ادرار
برخی از داروها می توانند در منفی یا مثبت کاذب کردن آزمایش ادرار تاثیرگذار باشند، به طورمثال زمانی که شما ویتامین سی مصرف کرده باشید احتمال منفی شدن قند و خون ادرار وجود دارد، همچنین استفاده از دیورتیک ها نظیر لازیکس می تواند در کاهش وزن مخصوص ادرار کمک کننده باشد یا آنتی بیوتیک ها به صورت کاذب نتیجه کشت را منفی کنند، از همین رو حتما با پزشک خود درمیان بگذارید که آیا نیاز است من رعایت مصرف دارویی داشته باشم یا خیر؟ طبق دستور پزشک پیش بروید.
5) نمونه گیری در دوره قاعدگی
در دوره قاعدگی انجام نمونه ادرار میتواند نتایج مرتبط با سلول های التهابی و به خصوص آزمایش RBC ادرار را تحت تاثیر قرار دهد، احتمال ورود خون دوران قاعدگی به جریان ادرار در این دوره بالاست و طبق نظر پزشک خود یا باید انجام نمونه را به دوره پس از قاعدگی موکول کنید یا شرایط نمونه گیری به خصوص تری برای انجام نمونه ادرار در طوب قاعدگی برنامه ریزی کنید.
6) تاثیرات مواد غذایی بر آزمایش ادرار
در برخی موارد مصرف مواد غذایی میتواند سبب تغییر در نتایج دقیق آزمایش و منفی یا مثبت کردن کاذب جواب آزمایش گردد، به طورمثال زمانیکه شما از چغندر لبو استفاده می کنید احتمال تغییر رنگ در ادرار وجود دارد یا زمانیکه از کربوهیدرات پیچیده استفاده کنید احتمال بروز دهیدراتاسیون وجود خواهد داشت، از همین رو حتما قبل از آزمایش ادرار نسخه لازم پزشک مبنی بر رعایت الگوی غذایی را در دست داشته باشید، متخصص تغذیه در منزل درمان نو نیز در این مسیر میتواند برای شما کمک کننده باشد.
اگر هم زمان آزمایش خون و آزمایش ادرار داشته باشیم باید ناشتا بمانیم؟
اگر پزشک در آزمایش خون بررسی فاکتورهایی نظیر آزمایش قند خون و آزمایش چربی خون را تجویز کرده باشد باید ناشتا بمانید، در این شرایط اگر هم زمان آزمایش ادرار نیز برایتان تجویز شده باشد باید به صورت ناشتا آزمایش ادرار انجام گردد، اگرچه این حالت به دنبال ناشتایی آزمایش خون است که شما برای آزمایش ادرار ناشتا می مانید و آزمایش ادرار به تنهایی نه نیاز به ناشتایی دارد و نه نیاز است تا به هیچ وجه آب ننوشید، تصمیم گیری نهایی کاملا به دستور پزشک شما و همراهی آزمایش خون ناشتا با آزمایش ادرار دارد.
اگر آزمایش ادرار در منزل انجام شود در ناشتایی تفاوتی ایجاد می کند؟
هیچ تفاوتی از جهت نکات ناشتایی و رعایت نوشیدن آب در انجام نمونه گیری ادرار در منزل و محیط های درمانی وجود ندارد، تنها تفاوت در نوع اجرای نمونه گیری توسط پرستار آموزش دیده و آگاه به خدمات نمونه گیری می باشد، نمونه آزمایش ادرار باید در شرایط استریل و با احتیاط بالا در طول جریان ادرار انجام شود، اگر فرد توانایی ادرار ندارد باید کارشناس پرستاری بداند که ابتدا وصل سنود ادرار نیاز خواهد بود تا به روش بهداشتی و اصولی بتوان نمونه گیری دقیق را انجام داد، همچنین برای آزمایش در منزل نیاز به دستور مستقیم پزشک نیز می باشد و کارشناس نمونه گیر باید بداند که نمونه ادرار سریعا و کمتر از 1 ساعت جهت جلوگیری از تغییرات احتمالی پارامترهای آزمایش ادرار تحویل آزمایشگاه پذیرش شده گردد.
سوالات متداول در رابطه با خوردن یا نخوردن آب قبل از ازمایش ادرار
سوال1) آیا نوشیدن قهوه یا چای میتواند در پاراکترهای ادرار تاثیرگذار باشد؟
خیر، اما به شرطی که از 1 ساعت مانده به ازمایش ادرار از نوشیدن چایی و قهوه خودداری کنید همچنین نوشیدن چایی کم رنگ و آب تا حد 2 لیوان از 1 ساعت مانده به آزمایش ادرار منعی ندارد.
سوال2) حدود نیم ساعت تا آزمایش ادرار من مانده است و من نمیدانستم و آب زیادی نوشیدم! چه میشود؟
آزمایش شما رقیق می شود و نتایج دقیق گزارش نخواهد شد، بهتر است کمی صبر کنید و حداقل 1 الی 2 ساعت بعد نمونه گیری انجام شود.
سوال3) اگر قبل از آزمایش ادرار آنتی بیوتیک بخورم امکانش هست؟
کاملا بسته به دستور پزشک شما دارد اما به طورکلی در کشت ادرار خوردن آنتی بیوتیک میتواند سبب تغییرات در تعداد باکتری های نمونه ادرار گردد.
سوال4) آزمایش ادرار برای کودکم تجویز شده است، ناشتا نگه دارمش؟
خیر، نیازی به ناشتایی وجود ندارد و شما میتوانید آزمایش را انجام دهید.
جمع بندی و گرفتن نتایج نهایی
در جمع بندی باید خدمتتان عرض کنیم که آزمایش ادرار از دسته آزمایشات مقدماتی پاراکلینیکی می باشد که در بررسی عملکرد کلیه ها و سایر اندام ها همچنین عفونت خون و ادرار بسیار ارزشمند می باشد، پزشک با استفاده از نتیج دقیق ریپورت شده آزمایش ادرار میتواند تشخیص های لازم را برای بیمار اتخاذ نماید و درمان را برنامه ریزی کند، آزمایش ادرار نیاز به ناشتایی ندارد و نوشیدن آب قبل از آزمایش ادرار در حد متعادل (1 تا 2 لیوان) منعی نخواهد داشت، رعایت اصول نگهداری و نمونه گیری میتواند در کاهش تغییرات و کاذب شدن جواب نمونه تاثیرگذار باشد.
.png)
